Donald Trump en het Sleeper Effect

Donald Trump werd deze week gekozen tot president van de USA. Het kwam voor velen als een verassing, maar niet voor mij. Binnen mijn kennissenkring was ik vrijwel de enige die dacht dat hij zou winnen. Vanaf woensdag volgde dan ook de vraag hoe het kon dat ik deze uitkomst zo goed had aangevoeld. Ik gaf twee redenen: het feit dat ik de USA de afgelopen decennia zichtbaar zag afglijden en het Sleeper Effect.

Laat ik beginnen met het afglijden. Tijdens mijn jeugd was Amerika onze culturele vuurtoren. Alles wat hip, modern en nieuw was, kwam van onze bevrijders uit de USA. Dit gedachtegoed werd natuurlijk gevoed door de vele films en series van Amerikaanse makelij. We keken westerns, Dallas, ET, Miami Vice, Dynasty, Charlies Angels, Rambo, Saturday Night Fever, etc. De verhalen van de Amerikaanse sterren domineerden onze glossy’s en roddelbladen. Amerika was het onbereikbare paradijs aan de andere kant van de oceaan. In die tijd was de USA als reisbestemming immers maar voor de enkeling te betalen, omdat de luchtvaart nog in de tang van de IATA zat en de vluchtprijzen daardoor astronomisch hoog waren. En we leefden natuurlijk nog in de Koude Oorlog. Amerika was dus ook onze grote beschermer tegen het communistische kwaad.

Zelf bezocht ik dat magische USA voor het eerst in 1987. Ik was 23 en trok in mijn eentje door Californië. Ik keek mijn ogen uit en voelde me verpletterd door de rijkdom en de vele technische snufjes. In die tijd hadden ze daar bijvoorbeeld al magnetrons en vaatwassers. In Nederland had ik deze apparaten toen nog niet gezien.

Mijn tweede bezoek aan de USA was in 2001. We trokken die zomer met ons gezin 3 weken door Florida. Opnieuw een indrukwekkende ervaring ofschoon ik al de eerste haarscheuren in het Amerikaanse paradijs registreerde toen we in het pré-tom-tom-tijdperk in Miami verdwaalden in een latinowijk. De armoede die we daar zagen, paste niet in het plaatje van de American Dream.

In 2010 bezocht ik New York. Uiteraard was ik onder de indruk van de wolkenkrabbers, Central Park en het Vrijheidsbeeld. Maar, alles wat ik in New York zag, hadden we hier in Europa inmiddels óók. Ik vond bijvoorbeeld het New Yorkse Guggenheim echt niet mooier dan dat in het Spaanse Bilbao. In tegendeel! En ik vond de Mamma Mia musical die we in Broadway zagen echt niet spectaculairder dan de Tarzan musical van Joop van de Ende.

Mijn laatste bezoek was in april van dit jaar. Samen met Frans bezocht ik Texas, Arizona, Nevada, New Mexico, Utah en Colorado. Het was een confronterende ervaring. De natuur was schitterend, maar alles wat door de mensen was gemaakt, oogde in verval. Buiten de exorbitant luxe Strip in het absurdistische Las Vegas leek de USA een ontwikkelingsland. Ik zag kapotte straten, trailerparken, zwerfvuil, supermarkten met eenzijdig en ongezond voedsel, fast food restaurants en talloze mensen met overgewicht en doffe blikken in hun ogen. Ineens realiseerde ik me dat het Amerika van anno 2016 niet meer onze vuurtoren is. Dat wat ik zag, was geen Great Country meer. Dit enorme land was afgegleden tot een Poor Country. In vele opzichten.

Dus toen ik tijdens mijn trektocht in april in elk restaurant, in elke lobby, in elke hotelkamer en in elk tankstation de kop van Donald Trump zag, die riep dat hij America weer Great zou maken, wist ik al dat deze man goed zou scoren bij die vele mensen met hun doffe blikken.

Dat brengt me bij de tweede reden waarom ik aanvoelde dat Donald Trump zou gaan winnen: het Sleeper Effect. Voor de niet-marketeers onder ons: het Sleeper Effect is ontdekt door de psycholoog Carl Hovland. Hij leidde tijdens WO II een studie van het Amerikaanse Ministerie van Defensie en registreerde dat mensen die bloot staan aan langdurige propaganda de afzender van een reclame sneller vergeten dan de argumenten die tijdens diezelfde reclame naar voren werden gebracht. Welnu, de Amerikaanse media zorgden er het afgelopen jaar en masse voor dat de Amerikaanse burgers de Trump-boodschap Make America Great Again dag-in-dag-uit zagen én hoorden, waarna diezelfde burgers deze week en masse geloofden dat hij hun America weer Great kan maken.