Het gevaar van een 'altijd online samenleving'

De onderstaande column verscheen in Dagblad De Limburger, op Hebban en op Thrillers & More.

Op 2 november 2017 plaatste @wimboevink foto’s van een debat in de Tweede Kamer op Twitter. De plaatjes tonen Kamerleden die swipen, appen en typen. Ze luisteren niet naar de persoon die spreekt, maar werken in hun eigen online bubbel. Hun lichamen zijn wel in onze democratische arena, maar hun gedachten zijn elders. Bij een tweet, een post, een email, een appje of een nieuwsbericht… Ze doen aan multi-tasken…

De foto’s van Wim Boevink etaleren de gevaarlijke transformatie van de homo sapiens naar de homo interruptus. Van de denkende mens naar de reflex mens. Een verandering die zich inmiddels in de Westerse samenleving voltrekt, omdat wij zoveel online zijn. We koersen naar een maatschappij die wordt bestuurd door ad-hocraten, door mensen die al zappend alleen nog maar hun relfexbrein gebruiken en niet meer hun denkende brein. Met leiders dus die regeren via het lezen en posten van tweets. En met inwoners die dat voorbeeld volgen.

De bovenstaande conclusie trek ik na lezing van het boek ‘Zo Haal Je Meer Uit je Brein’ van Theo Compernolle. Deze neuropsychiater schetst in een heldere taal de problemen van een gemeenschap waar de burgers altijd online zijn en multi-tasken. Wij hebben collectief stress, we verleren ons talent om te netwerken én we verliezen onze intellectuele productiviteit. Bovendien slapen wij steeds slechter. Tot slot gunnen we ons geen tijd meer om te lummelen, om niks te doen, om ons te vervelen. Echter, dit ‘lummelen’ is essentieel voor onze creativiteit. Ons brein heeft immers regelmatig pauzes nodig om de voortdurende stroom aan informatie te verwerken. Kortom: we ontwikkelen ons in Nederland niet tot de beoogde kenniseconomie met burgers die beschikken over een helikoptervisie, maar we worden een moe en dom land dat geplaagd wordt door een sprinkhaanvisie.

Het boek van Theo Compernolle was ook voor mij een eyeopener. Ik besloot zijn tips op te volgen en me tijdelijk te ontdoen van massaverstrooiingswapens zoals e-mail, social media en nieuws. In april 2018 vertrok ik twee weken alleen naar mijn huisje in de Pyreneeën. Ik wilde in alle rust schrijven aan mijn vierde boek, op mijn laptop, maar zonder WIFI. Het enige communicatiemiddel dat ik bij me had, was mijn oude analoge telefoon. Die moest mee van mijn man. Hij wilde dat ik bereikbaar was voor het geval ik van een rots zou glijden tijdens mijn tochten door de bergen.

De eerste dagen offline waren zwaar. Ik leed zowaar aan ontwenningsverschijnselen en voelde me ‘ontheemd’, maar al snel kwam de positieve verandering. Ik sliep weer vast en schreef moeiteloos 20.000 woorden. Fris en vrolijk ging ik terug naar Nederland, alwaar ik besloot om ook hier de tips van Compernolle door te voeren. Ik ben tegenwoordig nog maar beperkt online en gun mijn brein regelmatig momenten van verveling… Aan multi-tasken doe ik niet meer. Ik luister écht als iemand praat. Al is het over onzin. Want de onzin van de één is de waarheid van de ánder en daarmee dus relevant.

Zo Haal Je Meer Uit Je Brein

Theo Compernolle

Uitgeverij Lannoo NV

Www.brainchains.info